Po pewnych perturbacjach i zawirowaniach jest już pewne, że w tym roku branży telekomunikacyjnej przyjdzie zmierzyć się z Prawem Komunikacji Elektronicznej. Mimo wielu zapewnień składanych przez Ministerstwo Cyfryzacji w czasie pracy nad projektem ustawy, rozwiązania wprowadzane przez PKE w znacznym stopniu zmienią branże telekomunikacyjną i zasady prowadzenia biznesu.
Należy przede wszystkim pamiętać, że jest to projekt, który dotyka praktycznie każdego aspektu rynku i w każdym z nich wprowadza zmiany. O ile bowiem operatorzy są już przyzwyczajeni, że raz na jakiś czas należy zmienić stosowane regulaminy świadczenia usług czy umowy, o tyle w tym wypadku zmiany dotyczyć będą wszystkiego – od zasad działania BOK przez sposoby realizacji inwestycji telekomunikacyjnych do wydawania decyzji dostępowych włącznie. Z czym zatem dokładnie mierzyć się będą przedsiębiorcy?
Zawieranie umów abonenckich – nowa dokumentacja i nowe procesy
PKE wprowadza nowy model dokumentacji abonenckiej. Od tej pory dzielić się ona będzie na:
- informacje przedumowne;
- umowę o świadczenie usług komunikacji elektronicznej;
- zwięzłe podsumowanie warunków umowy.
PKE nie określa precyzyjnie sekwencji, w jakiej kolejne elementy dokumentacji abonenckiej mają zostać konsumentowi przedstawione. Wskazuje jedynie, że doręczenie zarówno informacji przedumownych, jak i zwięzłego podsumowania warunków umowy powinno mieć miejsce przed zawarciem umowy. Zgodnie z art. 256 ust. 2 PKE, oświadczenie konsumenta o zawarciu umowy będzie skuteczne z chwilą doręczenia dostawcy dodatkowego potwierdzenia, po otrzymaniu zwięzłego podsumowania warunków umowy. Jak widać sam proces zawierania umowy ulega istotnej zmianie. Z dokumentacji abonenckiej zostaje usunięty regulamin (obecnie wszystkie informacje powinny być zawarte w umowie) a pojawiają się dwa dokumenty podsumowujące wszystkie istotne dla abonenta informacje o zawieranej umowie.
Zmiana ta poza aspektem prawnym ma bardzo duże znaczenie praktyczne. Przede wszystkim istotne jest, że każdy z generowanych dla abonenta dokumentów będzie musiał odnosić się do warunków jego zindywidualizowanej oferty. Oznacza to, że każda zmiana wynikająca np. z dodatkowej promocji itp. musi być w nim zaznaczona, a jednocześnie należy wskazać jaka część oferty operatora wynika z promocji i jakie są jej warunki. Powoduje to konieczność dokonania zmian w systemach obsługi abonenta, które obecnie muszą zostać przystosowane nie tylko do innej treści, ale też nowej formy dokumentów. Ponadto dokumenty muszą być gotowe do wygenerowania na różnych etapach procesu sprzedażowego, przy czym oba podsumowania muszą zostać stworzone i wygenerowane przed zawarciem umowy, a więc po wprowadzeniu danych do systemu, lecz przed stworzeniem profilu abonenta. Co istotne zmiany te muszą zostać również odwzorowane w procesie zawierania umowy za pomocą środków porozumienia się na odległość, co pociąga za sobą konieczność rozbudowania stosowanych systemów informatycznych o dodatkowe funkcjonalności (wysyłka informacji i zbieranie potwierdzeń ich dostarczenia). Na uwagę zasługuje też w szczególności nowy tryb wideokonferencji jako sposób na zweryfikowanie tożsamości abonenta.
Poza systemami informatycznymi, które wymagać będą zmiany, konieczne będzie również przeszkolenie kadr sprzedażowych na potrzeby nowego procesu zawierania umowy. Zmiana modelu działania wymagać będzie bowiem wdrożenia nowego scenariusza zawarcia umowy i to zarówno w warunkach osobistego stawiennictwa abonenta w BOK, jak i (a może nawet tym bardziej) w przypadku trybów związanych z porozumiewaniem się na odległość.
Cyberbezpieczeństwo
Zagadnieniem, które w PKE zostało bardzo poważnie potraktowane jest cyberbezpieczeństwo. Fakt ten przekłada się na nowe obowiązki dla operatorów. I tak zgodnie z PKE dostawca usług będzie zobligowany dokonywać systematycznej oceny ryzyka wystąpienia sytuacji szczególnego zagrożenia oraz wdrożyć środki techniczne i organizacyjne zapewniające odpowiedni poziom bezpieczeństwa (w stosunku do określonego i oszacowanego ryzyka wystąpienia sytuacji szczególnego zagrożenia). Wszystkie te czynności powinny zostać udokumentowane. Obowiązki przedsiębiorców telekomunikacyjnych nie będą się kończyć na samym sporządzeniu dokumentacji związanej z bezpieczeństwem sieci. Dostawcy usług będą zobligowani na bieżąco sprawdzać najnowsze wytyczne i rekomendacje Agencji Unii Europejskiej ds. cyberbezpieczeństwa (ENISA). Zgodnie z art. 40 i następnymi projektu ustawy Prawo komunikacji elektronicznej, Prezes UKE będzie mógł nie tylko kontrolować wykonywanie obowiązków w zakresie zachowania bezpieczeństwa sieci i usług, ale także dokonywać oceny podjętych środków technicznych i organizacyjnych pod kątem ich adekwatności. A to oznacza, że Prezes UKE będzie mógł określać środki jakie powinien stosować dostawca usług, opierając się między innymi na wytycznych ENISA. Spełnienie tych nowych obowiązków z pewnością będzie wymagało wdrożenia stosownych procedur. Procedury te będą musiały obejmować również zachowanie obowiązków raportowych do Prezesa UKE. Zgodnie z PKE operator zobowiązany będzie do zgłaszania incydentów bezpieczeństwa do UKE w terminie 24 godzin od momentu ich wykrycia. Należy zaznaczyć, że obowiązki w zakresie cyberbezpieczeństwa nie skończą się na PKE. Równolegle do tej ustawy, kwestię tę reguluje również ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa – po ostatniej nowelizacji, obowiązki te ograniczono jednak głównie do wycofania z użytkowania produktów i oprogramowania dostarczanych przez dostawców, uznanych w drodze odrębnego postępowania – za dostawców wysokiego ryzyka.
Decyzje regulacyjne
PKE wprowadza daleko idące zmiany dotyczące zasad wydawania decyzji w zakresie regulacji rynku. Najważniejsze z nich to nowe uregulowanie dostępu symetrycznego oraz wprowadzenie instytucji decyzji generalnych.
Zmiany w dostępie symetrycznym będą polegały na tym, że Prezes UKE będzie mógł w drodze decyzji określić obszary geograficzne,na których zapewnienie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego dostępu do okablowania zostanie rozszerzone o obowiązek udostępnienia elementów sieci telekomunikacyjnej wykraczających poza punkty dystrybucji znajdujące się najbliżej zakończenia sieci w obiektach budowlanych, ale nie dalej niż do pierwszego punktu dystrybucji, w którym liczba zakończeń sieci uzasadnia ubieganie się o dostęp przez efektywnie działającego operatora telekomunikacyjnego. Jako że, wskazane kryteria wydawania decyzji są nieostre, w praktyce decyzje te mają mieć charakter uznaniowy.
Z kolei decyzje generalne są na gruncie dostępu instytucją nową. Decyzje te zgodnie z PKE mają regulować co do zasady obowiązki dostępowe wszystkich przedsiębiorców telekomunikacyjnych działających na obszarze objętym decyzją. Co istotne dostęp symetryczny też będzie mógł zostać uregulowany w drodze decyzji generalnej. Decyzje generalne będą dotyczyć wszystkich przedsiębiorców prowadzących działalność na danym obszarze geograficznym. W konsekwencji decyzja nie będzie określała kto jest zobowiązany się do niej stosować – związany jej postanowieniami będzie każdy przedsiębiorca, który w okresie jej obowiązywania będzie spełniał kryteria świadczenia usług na obszarze obowiązywania decyzji. W drodze decyzji generalnych można będzie regulować następujące kwestie:
- określenie warunków, na jakich powinien być zapewniony dostęp o którym mowa w art. 153 PKE (zapewnienia dostępu do okablowania pomiędzy zakończeniem sieci w obiekcie budowlanym, a najbliższym punktem dystrybucji);
- określenie warunków dostępu symetrycznego;
- określenie warunków zapewnienia warunków dostępu do infrastruktury technicznej przez operatorów sieci;
- określenie warunków dostępu do nieruchomości przez Nadleśnictwo Lasów Państwowych (art. 35a Megaustawy).
Co to oznacza dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych? Przede wszystkim konieczność wdrożenia procesów umożliwiających uczestnictwo w postępowaniu o wydanie decyzji generalnej. Przedsiębiorcy nie będą o nim informowani indywidualnie – ogłoszenia o prowadzonym w tej sprawie postępowaniu będą dostępne przez obwieszczenie na stronie BIP UKE oraz umieszczenie na stronie BIP Urzędu Wojewódzkiego, w województwie, w którym leży obszar objęty projektowaną decyzją. W efekcie to na przedsiębiorcy będzie ciążył obowiązek sprawdzania tych źródeł, aby odpowiednio wcześnie „wychwycić” informację o prowadzonym postępowaniu.
Możliwość wydawania wskazanych decyzji będzie mieć też oczywiście wpływ na prowadzoną działalność w szczególności w zakresie wydawanych decyzji symetrycznych. Są to decyzje zaprojektowane dla terenów o małej konkurencji, na których zasady dostępu będą mogły być regulowane w sposób szerszy. W przypadku natomiast decyzji generalnych należy brać pod uwagę, że będą one wydawane dla poszczególnych terenów. Planując zatem inwestycje konieczny będzie audyt czy dany teren nie jest objęty decyzją – automatycznie zaczyna ona bowiem obowiązywać operatora, który świadczy na tym terenie usługi.
Jako że, PKE jest aktem kompleksowym i obszernym, w tej publikacji skupiłam się jedynie na wybranych aspektach, kwestiach, które w mojej ocenie mają istotne znaczenie praktyczne dla przedsiębiorców. Są to też kwestie, na których skupiamy się opracowując kompleksowe plany wdrożenia PKE dla naszych klientów.
*autorka, Katarzyna Orzeł, jest radcą prawnym, partnerem zarządzającym firmy doradczej Brightspot
